Heb je altijd al Marx willen lezen, maar weet je niet waar te beginnen? Geen probleem, wij ook! Masereelfonds Gent start daarom een leesgroep ‘Marx voor beginners‘. Met een beperkt groepje mensen zullen we om de zoveel tijd (frequentie onderling af te spreken) samenkomen om een stuk tekst van Marx, of een andere tekst uit de marxistische beweging, te bespreken.

Wil je meedoen? Stuur dan een maitje naar nicolas@masereelfonds.be

Hieronder vind je de link naar ‘Het Bestand’ en een overzicht van de afgelopen en komende sessies. Vervolgens kan je meer info vinden over hoe we precies te werk gaan en wat de voorwaarden zijn tot deelneming.

het Bestand

Volgende sessies

Sessie 10: Het kapitaal, De twee factoren van de waar: gebruikswaarde en waarde (waardesubstantie en waardegrootte)

  • Wanneer? 24 februari 2025, van 19u30 tot 21u30
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? Karl Marx, Het kapitaal (1867)
  • Tips:

Je kan hier de originele versie vinden, hier de Nederlandstalige en hier in het Engels.

In het eerste deel van Het Kapitaal richt Karl Marx zich op het concept van waarde, de fundamentele bouwsteen van de kapitalistische economie. Het opent met een analyse van de waar, een kernbegrip dat zowel economische als sociale dimensies bevat. Marx definieert de waar als een object dat een gebruikswaarde en een ruilwaarde bezit. Gebruikswaarde verwijst naar het vermogen van een object om menselijke behoeften te bevredigen, terwijl ruilwaarde de kwantitatieve verhouding is waarin een waar kan worden geruild voor andere waren.

De eerste afdeling, “De twee factoren van de waar: gebruikswaarde en waarde (waardesubstantie en waardegrootte)”, legt de basis voor Marx’ waardetheorie. Hij stelt dat de ruilwaarde van een waar niet voortkomt uit zijn fysieke eigenschappen of specifieke nut, maar uit de menselijke arbeid die erin is gestold.

Sessie 11: Het kapitaal, Het fetisjkarakter van de waar en zijn geheim

  • Wanneer? 10 maart 2025, van 19u30 tot 21u30
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? Karl Marx, Het kapitaal (1867)

Je kan hier de originele versie vinden, hier de Nederlandstalige en hier in het Engels.

In de afdeling “Het fetisjkarakter van de waar en zijn geheim” uit het eerste deel van Het Kapitaal onthult Karl Marx een van de meest bekende en diepgaande aspecten van zijn analyse: het fetisjisme van de waar. Marx stelt dat in een kapitalistische economie de sociale relaties tussen mensen worden verhuld door de relaties tussen dingen. In plaats van te begrijpen dat waarde wordt gecreëerd door menselijke arbeid, lijkt het alsof waren een eigen, autonome waarde bezitten, los van de sociale processen die hun bestaan mogelijk maken.

Sessie 12: Het kapitaal, De algemene formule van het kapitaal

  • Wanneer? 24 maart 2025, van 19u30 tot 21u30
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? Karl Marx, Het kapitaal (1867)

Je kan hier de originele versie vinden, hier de Nederlandstalige en hier in het Engels.

In de afdeling “De algemene formule van het kapitaal” onderzoekt Karl Marx het unieke karakter van kapitaal binnen een kapitalistische economie. Hij begint met de vraag: wat onderscheidt kapitaal van andere vormen van rijkdom, zoals eenvoudige waren of geld? Om dit te beantwoorden, formuleert hij de algemene beweging van kapitaal: de cyclus G-W-G’ (Geld-Waar-Geld’).

Sessie 13: Het kapitaal, Tegenstrijdigheden in de algemene formule

  • Wanneer? 7 april 2025, van 19u30 tot 21u30
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? Karl Marx, Het kapitaal (1867)

Je kan hier de originele versie vinden, hier de Nederlandstalige en hier in het Engels.

In de afdeling “Tegenstrijdigheden in de algemene formule” zet Karl Marx zijn analyse van de kapitaalsbeweging voort door de innerlijke tegenstrijdigheden van de formule G-W-G’ (Geld-Waar-Geld’) te ontrafelen. Hij toont aan dat het kapitalistische streven naar winst onvermijdelijk in conflict komt met de wetten van eenvoudige warenruil en ruilwaarde.

Sessie 14: Het kapitaal, Koop en verkoop van arbeidskracht

  • Wanneer? 21 april 2025, van 19u30 tot 21u30
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? Karl Marx, Het kapitaal (1867)

Je kan hier de originele versie vinden, hier de Nederlandstalige en hier in het Engels.

In de afdeling “Koop en verkoop van arbeidskracht” onderzoekt Karl Marx de voorwaarden waaronder arbeidskracht zelf tot een waar wordt in de kapitalistische economie. Dit concept is essentieel voor het begrijpen van hoe meerwaarde wordt gecreëerd en hoe het kapitalistische systeem functioneert. Marx analyseert de bijzondere positie van arbeidskracht als een waar die niet alleen waarde heeft, maar ook waarde kan scheppen.

Overzicht afgelopen sessies

Sessie 1: kennismaking en introductie

  • Wanneer? 7 mei 2024, van 19u tot 21u
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (Nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? Albert Einstein, Waarom socialisme? (1949)

De tekst vind je hier in het origineel Engels, hier in een Nederlandse vertaling. We beginnen dus niet met Marx zelf maar met deze beroemde tekst van Einstein. Omdat het zo kort en toegankelijk is zullen we meer tijd kunnen nemen om kennis te maken en te bespreken hoe we de leesgroep willen aanpakken. Hieronder geven we meer informatie over hoe we de leesgroep zouden kaderen en doen verlopen. We zullen dit ook overlopen tijdens de sessie maar je kan het gerust al eens lezen.

Sessie 2: Het communistisch manifest – inleiding en 1ste hoofdstuk

  • Wanneer? 22 mei 2024, van 19u30 tot 21u30
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (Nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? Marx & Engels, Het communistisch manifest (1848): inleiding en 1ste hoofdstuk ‘Bourgeois en proletariërs’.

De tekst vind je hier in het origineel Duits, hier in een Nederlandse vertaling. We lezen de inleiding en het eerste hoofdstuk. Participanten dienen thuis de lectuur door te nemen en twee passages te kiezen om aan bod te brengen tijdens de sessie: één die je goed begrepen hebt, één die je moeilijk vond.

Sessie 3: Het communistisch manifest – 2de, 3de en 4de hoofdstuk

  • Wanneer? 17 juni 2024, van 19u30 tot 21u30
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (Nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? Marx & Engels Het communistisch manifest (1848): 2de, 3de en 4de hoofdstuk.

De tekst vind je hier in het origineel Duits, hier in een Nederlandse vertaling. We lezen de rest van de tekst (vanaf 2de hoofdstuk). Participanten dienen thuis de lectuur door te nemen en twee passages te kiezen om aan bod te brengen tijdens de sessie: één die je goed begrepen hebt, één die je moeilijk vond. Deze keer zullen we ook beslissen wat we tegen de volgende keer gelezen hebben en wanneer we terug samenkomen (na de zomer of niet?).

Sessie 4: Ons program en de politieke situatie, Rosa Luxemburg

  • Wanneer? 15 juli 2024, van 19u30 tot 21u30
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (Nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? Rosa Luxemburg, Ons program (1918)

Een gedeeltelijke Nederlandstalige vertaling van Ons program kan je hier vinden, een volledige vertaling in het Engels vind je hier en het Duitse origineel vind je hier. Rosa Luxemburgs Ons program werd geschreven in een tijd van snelle industrialisatie en de opkomst van de arbeidersbeweging in Europa, waarbij socialistische partijen zoals de SPD verdeeld waren over de juiste strategie tussen reformisme en revolutie. Luxemburg bekritiseerde de gematigde koers van veel socialisten en pleitte voor een revolutionaire aanpak, vooral in de context van de toenemende militaristische spanningen die leidden tot de Eerste Wereldoorlog. Haar werk benadrukte de noodzaak van een proletarische revolutie en waarschuwde tegen compromissen met het kapitalisme.

Deze keer hadden we stevige discussies, ik heb de problemen en vragen die opkwamen hieronder proberen samen te vatten (je mag me gerust mailen als je niet akkoord bent met hoe ik het formuleer):

  • Is revolutie tegengesteld aan pacifisme? Wat met structureel geweld, met geweld van de staat? Zou er een staat moeten zijn, als een staatsstructuur inherent gewelddadig is? Maar zijn we zonder een staat niet onvermijdelijk en zonder meer overgeleverd aan de niet minder gewelddadige wetten van de markt (terwijl we er met de staat tenminste iets tegen kunnen doen)? Zelfs als we voor de staat kiezen, kunnen we een staat bedenken zonder geweld? Kunnen we een in eigenlijke zin ‘andere’ staat bewerkstelligen zonder geweld? Leidt een radicaal (evt. geweldloos) reformisme gradueel tot een revolutie?
  • Valt er niet toch iets te zeggen voor een principieel, zij het strategisch pacifisme, een breuk met geweld als een ideaal? Moet het per se blind te geloven in een onmogelijkheid? Maar kunnen we die zogenaamd zuivere idealen wel vertrouwen, en leiden ze niet de aandacht af van het nodige werk: het articuleren en bewerkstelligen van concrete eisen? Moeten idealen en concrete eisen zo nodig als tegengesteld worden gedacht? 
  • Is de vakbond een revolutionaire kracht, of zal het, zodra het zich in een neoliberale staatsstructuur begeeft, onvermijdelijk verleid worden tot zelfbehoud (geen vakbond zonder kapitalisme)? Kunnen de syndicale organisaties strijden voor een samenleving waarin zij onnodig zijn? Gaat dat niet uit van de vakbond als louter symptoomverlichting, vergeten we niet de onmisbare rol van een vakbond als agent van de grootste georganiseerde massastakingen? 

Sessie 5: Beginselen van het communisme, Friedrich Engels

  • Wanneer? 5 augustus 2024, van 19u30 tot 21u30
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? Friedrich Engels, Beginselen van het communisme (1847)

Een Nederlandse vertaling vind je hier (hier vind je het gedeelde bestand op de Drive, voeg gerust opmerkingen of historische contextualiseringen toe in de comments). Het Duitse origineel vind je hier. Dit werk vormde de basis voor het latere Communistisch Manifest, dat Marx en Engels in 1848 publiceerden. In Beginselen van het communisme worden kernbegrippen zoals het afschaffen van privé-eigendom en de noodzaak van een proletarische revolutie uitgewerkt. Het document is van historisch belang omdat het de overgang markeert van utopisch socialisme naar een meer gestructureerde en analytische benadering van sociale hervorming.

Sessie 6: De Duitse ideologie I

  • Wanneer? woensdag 4 september, van 19u30 tot 21u30
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (Nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? De Duitse ideologie, voorwoord tot en met ‘De opheffing van de arbeidsdeling: communisme’

De tekst vind je hier in het originele Duits, hier in het Nederlands en hier in het Engels. We lezen het voorwoord tot en met de afdeling ‘De opheffing van arbeidsdeling: communisme’. In de Engelse versie stemt dat overeen met het voorwoord + ‘A. Idealism and Materialism’.

De Duitse ideologie werd geschreven door Karl Marx en Friedrich Engels in 1845-1846, tijdens hun verblijf in Brussel, na Marx’ verbanning uit Frankrijk. Deze periode markeerde een cruciale fase in hun intellectuele ontwikkeling, waarin ze hun breuk met de filosofische idealen van de jonge Hegelianen formaliseerden en de basis legden voor hun materialistische geschiedschrijving.

Het manuscript werd echter niet gepubliceerd tijdens hun leven. Uitgevers toonden weinig interesse, en het bleef als onuitgegeven werk in de archieven liggen tot het in 1932, bijna een eeuw later, voor het eerst werd gepubliceerd door onderzoekers van het Marx-Engels Instituut in Moskou. Deze late publicatie betekent dat het werk vooral invloed had op latere interpretaties van Marx’ denken, eerder dan op de ontwikkeling van het socialistische denken in zijn eigen tijd.

Sessie 7: De Duitse ideologie II

  • Wanneer? maandag 30 september, van 20u00 tot 22u00
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (Nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? De Duitse ideologie, ‘Burgerlijke maatschappij en materialistische geschiedenisopvatting’ tot en met ‘Heersende klasse en heersende ideeën’

De tekst vind je hier in het originele Duits, hier in het Nederlands en hier in het Engels. We lezen ‘Burgerlijke maatschappij en materialistische geschiedenisopvatting’ tot en met ‘Heersende klasse en heersende ideeën’. In de Vantilt-uitgave stemt dat overeen met pagina 42 tot en met pagina 63.

  • Wanneer? donderdag 24 oktober, van 20u00 tot 22u00
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (Nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? De Duitse ideologie, ‘Arbeidsdeling: stad en platteland’ tot en met ‘Het ontstaan van de grootindustrie’

De tekst vind je hier in het originele Duits, hier in het Nederlands en hier in het Engels. We lezen ‘Arbeidsdeling: stad en platteland’ tot en met ‘Het ontstaan van de grootindustrie’. In de Vantilt-uitgave stemt dat overeen met pagina 63 tot en met pagina 82.

Sessie 9: De Duitse ideologie IV

  • Wanneer? maandag 11 november, van 20u00 tot 22u00
  • Waar? Sint-Jansvest 7, Gent (Nationaal secretariaat Masereelfonds)
  • Lectuur? De Duitse ideologie, ‘Klasse en individu’ tot en met ‘Waarom de ideologen alles op hun kop zetten’

De tekst vind je hier in het originele Duits, hier in het Nederlands en hier in het Engels. We lezen ‘Klasse en individu’ tot en met ‘Waarom de ideologen alles op hun kop zetten’, dus tot het einde. In de Vantilt-uitgave stemt dat overeen met pagina 83 tot het einde.

Een aantal krijtlijnen:

  • Thuis lezen, samen bespreken: We spreken op het einde van elke sessie af tot hoe ver we lezen tegen de volgende keer. De bedoeling is dus dat je thuis de lectuur hebt doorgenomen. Maar …
  • Hoeveel we lezen en hoe frequent we samenkomen, dat beslissen we zelf. Elke sessie zal zo’n goeie twee uur in beslag nemen.
  • Dus geen zorgen: we houden het laagdrempelig. Verwacht je niet aan hoogdravende filosofische discussies en gegoochel met esoterisch vakjargon, we willen Marx op een inclusieve manier lezen en houden er rekening mee dat niet iedereen met dezelfde achtergrondkennis begint.
  • Om ons wegwijs te maken in Marx’ denken zullen sommige sessies bijgewoond worden door ervaren Marx-lezers.
  • Nu dat betekent niet dat we jullie, als meesters en juffen, zullen leren wat de “juiste” interpretatie is van Marx. Filosofie lezen is onzeker, blijft een uitdaging. Het gaat er in de filosofie om problemen te openen veeleer dan sluitende antwoorden te geven.

Wat lezen we?

Het idee voor een leesgroep ontstond vanuit onze drievoudige lezingenreeks Marx 4 Millennials. Omdat die lezingen eerst een filosofisch, dan een politiek en als laatste een economisch aspect van Marx belichten, zullen wij hetzelfde doen in onze lectuur. We gaan het echter in een andere volgorde doen:

  • 0. Ter introductie: Waarom socialisme? (A. Einstein)
  • 1. Politiek: Het Communistisch Manifest
  • 2. Economisch: (stuk van) Het Kapitaal
  • 3. Filosofisch: (stuk van) De Duitse Ideologie

Tijdens de sessie?

Wat? We spreken elke sessie een aantal pagina’s af die iedereen gelezen heeft tegen dan. Laat ons mikken op bv. +/- 20 pagina’s per keer (dit blijft up for discussion!). Daarnaast selecteer je twee passages (twee tot vier zinnen) die we tijdens de sessie zullen voorlezen en bespreken. Je kiest:

  • een passage die je niet begreep en
  • een passage die je wel begreep (of waarmee je iets bent, aan de slag kunt, inspirerend vindt …).

Hoelang?

Gedurende zo’n twee uur zullen we de tekst stuk voor stuk doornemen en proberen we elkaar te helpen wanneer het onduidelijk wordt. De kans zit er in dat de ene passage die de ene niet begreep, voor de ander net glashelder was; terwijl voor andere passages de rollen net omgedraaid zullen zijn.

Wanneer?

De data waarop we samenkomen beslissen we samen. Ook het tijdstip waarop we afspreken bespreken we onderling. De eerste sessie gaat door op dinsdag 7 mei van 19u tot 21u. We voorzien vanuit het MF versnaperingen en wat drank, maar neem gerust zelf iets mee om te delen!

Waar?

Sessie 0 zal plaatsvinden in de Sint-Jansvest 7, Gent (Nationaal secretariaat Masereelfonds).

We mogen zelf kiezen waar we samenkomen. Andere sessies kunnen in een schoollokaal of vergaderruimte, maar evengoed komen we samen bij iemand thuis en maken we er een gezellige avond van!

Voor wie?

Iedereen is welkom. Een voorwaarde tot deelname is wel dat je lid bent of je lid maakt. Dat is eigenlijk een win-win. Wij bieden onze diensten, tijd en faciliteiten aan en jij krijgt viermaal per jaar Aktief in je bus, krijgt korting op sommige van onze activiteiten en je krijgt toegang tot onze ledenacties (de nieuwste boeken van de scherpste pennen – waaronder Anton Jäger, Paul Goossens en Rudi Laermans – die progressief Vlaanderen te bieden heeft aan gereduceerde prijzen of (als je er snel bij bent) zelfs helemaal gratis). Als lid kan je je ook aansluiten bij eventuele andere werk- of projectgroepen binnen Masereelfonds … of er zelf één stichten: als lid is the world (of toch een stukje ervan) your oyster!

Hier kan je de nodige informatie vinden rond lidmaatschap.