OPROEP: MAAK VAN 8 MEI EEN OFFICIËLE FEESTDAG
1933. De eerste naziconcentratiekampen geraken bevolkt met vakbondsmilitanten, linkse activisten en democraten. Op het hele continent besluiten mensen verzet te plegen: eenheid tegen het fascisme. In België bieden zij weerwerk wanneer het Vlaamsch Nationaal Verbond en REX1 haat zaaien en de Joden besterd worden. Als de nazibezetter een harde repressie ontketent organiseren zij het verzet. 12 jaar later maken ze het onmogelijke waar: samen met de geallieerden verslaan ze het fascisme.
8 mei 1945: dag van die overwinning, V-dag: nazi-Duitsland capituleert. De nieuwe wind van de vrijheid leidt naar de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en geeft ruimte aan de strijd voor de sociale zekerheid en de dekolonisatie beweging. Voor velen gelden racisme, antisemitisme en negationisme voortaan als misdadig, ook al duurt het nog decennia voor dat een wettelijke neerslag vindt.
Vandaag is 8 mei in allerlei Europese landen een feestdag, in Frankrijk bijvoorbeeld. In Nederland vieren ze de bevrijdingsdag op 5 mei. Tot in 1974 kregen de schoolkinderen in België vrijaf op 8 mei, maar het toenmalige nationale ministerie van Onderwijs schafte die vrije dag af. Vandaag is bij ons de herinnering aan 8 mei vervaagd.
Vakbonden hebben hun militanten gevormd omtrent grondrechten, vakbondsrechten en de dreiging van extreem-rechts. Middenveld- en burgerorganisaties komen op tegen uitsluiting en racisme. Leden van het verzet en de overlevenden van de nazikampen zijn in de scholen gaan getuigen. Wij willen hun verzet levend houden. Want wie geen herinnering heeft, heeft geen toekomst.
Het is tijd om 8 mei opnieuw de plaats te geven die deze dag verdient, als bijkomende Belgische feestdag. Een oud-weerstander zei: “Extreem rechts komt terug, eerst op hun sloefen, daarna op hun botten”. In verschillende Europese landen blazen ze hun oude denkbeelden aan en jagen ze de traditionele politiek op. In Vlaanderen dreigen ze in 2024, zeker op lokaal niveau, aan de macht te komen. Hun vals sociaal imago maskeert een verdeel-en-heers-programma.
Tegelijk geraakt de democratische ruimte beperkt, komen mensenrechten, vakbonden en middenveld in het gedrang en wordt de scheiding der machten uitgehold. Racisme, discriminatie, negationisme, seksisme, extreem nationalisme, islamofobie en homofobie nemen toe.
Dat alles speelt zich af op een moment waarop evidente zaken als wetenschap en ratio en veroveringen zoals de sociale zekerheid, democratische rechten en openbare diensten door beleidsmakers in vraag worden gesteld. Dat is koren op de molen van extreemrechts. De samenleving van ‘ieder voor zich’ en ‘eigen volk eerst’ zwelt op en tegelijk de ongelijkheid en de verdeeldheid. De diepe kloof tussen arm en rijk wordt steeds dieper. Daarom sluit 8 mei de verdediging van de sociale rechten voor iedereen in.
Het is tijd. 8 mei, de dag van de bevrijding, hoort opnieuw een feestdag te zijn. Om te herdenken, te waarschuwen, te verdedigen. Als een moment van sociale cohesie. Als een samen uitgesproken wil voor vrede en solidariteit. Als een oproep om te handelen. Zodat jong en oud inzien waar haat toe kan leiden en wat voor een lelijk beest fascisme is. Want enkel wanneer je het verleden kent en we waakzaam blijven over onze grondwettelijke vrijheden, pas dan kunnen we, nu en in de toekomst, de juiste keuzes maken. Zodat deze vreselijke geschiedenis zich nooit, maar dan ook nooit meer herhaalt! Want wie nu nog zwijgt moet alles vrezen.
Het is tijd voor een 8 meicoalitie.
1 Het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) was een Vlaams-nationalistische collaboratiepartij. REX was een Belgische fascistische partij, geleid door Léon Degrelle, stichter van het Waalse legioen van de Waffen-SS.