Frans Masereel: leven en werk
Het Masereelfonds, een progressief en pluralistisch cultuurfonds, werd in 1971 opgericht en kreeg met toestemming van Frans Masereel zelf zijn naam. Hiermee wilde hij zijn steun betuigen aan een organisatie die zijn idealen van sociale rechtvaardigheid en culturele ontwikkeling belichaamde. Op deze pagina kan je een overzicht vinden van zijn leven en werk.
Frans Masereel (1889-1972) was een pionier in de moderne grafische kunst en wordt beschouwd als een van de invloedrijkste grafici van de twintigste eeuw. Zijn oeuvre, vooral bekend om zijn houtsneden en beeldromans, draagt een sterk sociaal engagement en humanistische boodschap uit.
Jeugd en Invloeden
Masereel werd op 30 juli 1889 geboren in Blankenberge, als oudste kind in een liberaal, Franstalig bourgeois gezin uit Gent. Zijn moeder, Louisa Vandekerckhove, stimuleerde zijn interesse in kunst, terwijl zijn stiefvader, Louis Lava, een vrijdenkende arts, hem inspireerde met progressieve ideeën. Het opgroeien in een stad waar de armoede van arbeiders zichtbaar was, maakte Masereel al vroeg sociaal bewogen. Hij werd beïnvloed door anarchistische literatuur, zoals de werken van Peter Kropotkin.
Begin van zijn Kunstcarrière
Masereel kreeg zijn opleiding aan de Academie voor Schone Kunsten in Gent, waar hij les kreeg van Jean Delvin en beïnvloed werd door Jules De Bruycker. In 1909 bezocht hij Parijs, waar hij onder de indruk raakte van het rauwe stadsleven – een terugkerend thema in zijn latere werk. Hij ontwikkelde zijn talent verder door reizen naar Duitsland en Tunesië. In Parijs leerde hij de techniek van de houtsnede, die zijn handelsmerk zou worden.
Engagement tijdens de Wereldoorlogen
Tijdens de Eerste Wereldoorlog week Masereel uit naar Genève. Daar sloot hij zich aan bij pacifistische kringen rond Romain Rolland en Stefan Zweig. Hij maakte scherpe anti-oorlogsillustraties en creëerde indrukwekkende houtsnedenreeksen zoals Debout les morts en Les morts parlent (1917). Zijn meesterwerk Mon livre d’heures (1919), een reeks van 167 houtsneden, markeert het begin van zijn beeldromans, waarmee hij thema’s als kapitalisme, oorlog en grootstedelijke vervreemding verbeeldde.
Zijn Grafisch Werk en Beeldromans
Masereel stond bekend om zijn unieke, woordeloze beeldtaal. Met werken als 25 Images de la Passion d’un Homme (1918), La Ville (1925) en Bilder der Grosstadt (1926) toonde hij zowel de dynamiek als de eenzaamheid van het moderne stadsleven. Hij combineerde stilistische elementen uit de cinematografie, zoals ritme en beweging, met zijn houtsneden, wat zijn werk een filmische kracht gaf.
Zijn werk was tevens een aanklacht tegen het kapitalisme en een pleidooi voor menselijke waardigheid. Masereels illustraties sierden boeken van grote auteurs als Stefan Zweig, Victor Hugo, Charles Baudelaire en Emile Zola.
Na de Oorlogsjaren en Late Periode
Na de oorlog werd Masereels werk verboden in nazi-Duitsland, waar zijn boeken op de brandstapel belandden. Hij verhuisde uiteindelijk naar Avignon, waar hij zijn latere jaren doorbracht. Ondanks gezondheidsproblemen bleef hij productief tot aan zijn dood in 1972, met werken zoals La Vague (1966) en Visages du Port (1970).
Erfenis
Frans Masereel overleed op 3 januari 1972 in Avignon, maar zijn invloed leeft voort. Hij wordt erkend als de “vader van de graphic novel” en is een bron van inspiratie voor hedendaagse kunstenaars zoals Art Spiegelman en Eric Drooker. Zijn werk blijft een krachtige uitdrukking van sociale rechtvaardigheid en de strijd tegen onrecht, toegankelijk voor een breed publiek dankzij zijn woordeloze romans.
Met zijn kunst liet Masereel een blijvende nalatenschap achter die het leven, de strijd en de waardigheid van de gewone mens centraal stelt.
