Seksueel grensoverschrijdend gedrag. Een fenomeen dat nog steeds heel wat ongeloof oproept en ophef veroorzaakt. Er zijn nog altijd heel wat vrouwen die dagelijks te maken krijgen met seksuele intimidatie, aanranding of seksueel misbruik ondanks de MeToo-beweging van oktober 2017. En ik wens dan ook te starten vanuit mijn eigen ervaringswereld.
Ik hoef er geen doekjes om te winden dat seksueel grensoverschrijdend gedrag tijdens verschillende situaties voorkomt, bijvoorbeeld in het uitgaansleven of op de werkvloer. Ervaring leert me dat het zelfs gebeurt in dagelijkse situaties, zoals op een klaarlichte dag in het station of op weg naar school. Zo zat ik op een namiddag te wachten op mijn trein in het station van Gent-Sint-Pieters, toen er een jongeman met een brede glimlach heel dicht naast me kwam zitten en toenadering zocht. Toen ik hem vriendelijk verzocht om weg te gaan, was ik plots “lelijk” en “ging hij wel op een ander”. Ook in het uitgaansleven werd ik wel eens een hoer genoemd, omdat ik niet inging op avances van een man. Sinds wanneer is het normaal om vrouwen in elke situatie een hoer te noemen? Ben je aan het dansen met een man? Hoer. Ga je in op hun avances? Hoer. Ga je niet in op hun avances? Hoer. Fiets je simpelweg naar huis? Hoer.
Ben je aan het dansen met een man? Hoer. Ga je in op hun avances? Hoer. Ga je niet in op hun avances? Hoer. Fiets je simpelweg naar huis? Hoer.
Voor veel mannen zijn bovengenoemde fenomenen veelal overdonderend. Sommigen staan er zelfs niet bij stil dat anno 2019 het nog steeds plaatsvindt in onze ‘ontwikkelde’ westerse maatschappij. Volgens mij is die nochtans gestoeld op universele normen en waarden, waarin seksueel grensoverschrijdend gedrag niet thuishoort. Zo werd in 2006 een commissie opgericht ter invulling van de cursus Maatschappelijke Integratie. Deze commissie omschrijft vijf hoofdwaarden die het referentiepunt moesten worden voor inburgeringcursussen: vrijheid van meningsuiting en godsdienst, gelijkheid, solidariteit, respect en burgerzin. De opgesomde waarden klinken slechts zeer algemeen, maar staan wel centraal in de wetten en normen van het Westen. Waar was het respect toen iemand mij een hoer noemde? Wanneer had ik een gevoel van gelijkheid toen een man zomaar op mijn achterwerk sloeg? Als we bovendien kijken naar getuigenissen van seksueel overschrijdend gedrag op sociale media, dan zien we dat velen dergelijk gedrag meteen associëren met kleur en origine. Uiteraard, want met ‘onze’ normen en waarden zou seksuele intimidatie toch niet aanwezig kunnen zijn? Dus gaan we maar op zoek naar een andere zondebok: “de buitenlanders”. Zulke vormen van seksuele intimidatie zijn allesbehalve terug te leiden tot origine of leeftijd, en mogen bijgevolg niet automatisch worden toegeschreven aan een bepaalde groep. Integendeel, de personen die mij de laatste tijd lastigvielen, waren vooral jonge en ‘welopgevoede’ Vlaamse mannen.
Het lijkt er dus op dat zij het ook doen, maar waar ligt de oorzaak dan wel? Vele mannen (én vrouwen!) beschouwen dit gedrag tegenwoordig als normaal, en vinden dat we dat zonder meer moeten accepteren. Ja, want zo zit de maatschappij in elkaar: als vrouw ben je onderdanig en moeten bepaalde mannen zich kunnen manifesteren op de kap van vrouwen. Bovendien zijn veel mensen vaak verbaasd over waarom er zoveel aandacht uitgaat naar de MeToo-beweging. Men bestempelt deze beweging zelfs vaak, ten onrechte, als “overdreven” of “sensationeel”. Vergis je echter niet: het is de brute realiteit waar vrouwen dagelijks mee te maken krijgen. Wat mij vooral dwarszit, is dat veel mannen en vrouwen het probleem niet inzien of niet willen erkennen. Bovendien bestaan er zelfs vrouwen, die vinden dat we maar beter kunnen genieten van de aandacht die we krijgen. Degoutant, als je het mij vraagt. Seksuele intimidatie kan immers voor de dader iets onschuldigs lijken: een man ziet een mooie vrouw, voelt zich seksueel aangetrokken tot haar, en meent te flirten op een onschuldige manier. Het draait echter ook om macht. Neem nu het meest bekende voorbeeld waarmee de MeToobeweging begon: filmproducent Harvey Weinstein. Pas recent durfden enkele vrouwen ervoor uitkomen dat Weinstein hen seksueel intimideerde of misbruikte. Zij durfden hem eerder niet aanklagen uit schrik dat hij een eind zou maken aan hun carrière. Seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat dus niet altijd over het seksueel aspect, maar ook over macht. Weinstein had dus op die manier de touwtjes in handen, en hij zag dat het goed was. Maar maatschappelijke patronen beginnen te veranderen. Dit is de directe reden waarom zoveel ophef ontstaat over MeToo. Vrouwen krijgen elke dag meer rechten en kansen (of daar streven we tenminste naar), waardoor sommige mannen angst krijgen voor het feit dat hun geprivilegieerde positie afneemt. Deze mannen voeren hevig verzet tegen deze tendens, en zullen daarom het probleem niet willen erkennen.
Het heeft er alle schijn van dat vrouwen in dit debat nog vaak aan het kortste eind trekken. Dit terwijl mannen vaak opgehemeld worden over het “masculien” gedrag tegenover vrouwen. Maar ik zeg je dit: wij als vrouwen, wij moeten ook actie blijven ondernemen. Bewustmaking is zeer belangrijk. Te weinig mannen stellen zichzelf de vraag hoe ze zich zouden voelen, indien hun zus, moeder of vriendin het slachtoffer is van grensoverschrijdend gedrag. Zouden ze het nog steeds acceptabel vinden? Mannen zouden in eerste instantie zichzelf die vraag niet moeten stellen, want vrouwen moeten op ieder moment gelijk behandeld worden. Hoe zouden mannen zich voelen, indien vrouwen opeens in hun billen zouden knijpen of uit het niets beginnen te schelden tegen hen? Zou dat meer begrip opleveren? De getuigenissen van vrouwen met de hashtag MeToo tonen dan ook aan dat de beweging sensationeel noch overdreven is. Het is heel triest dat er eerst een beweging op gang moet komen vooraleer vrouwen zich durven uitspreken en er enig begrip of empathie wordt getoond.
Hierbij wil ik dan ook elke man en vrouw oproepen om voor de spiegel te staan en jezelf af te vragen of seksueel grensoverschrijdend gedrag thuishoort binnen onze samenleving. Onze verlichte samenleving. Is het antwoord neen, dan vraag ik je om te blijven getuigen en om anderen te overtuigen. Pas wanneer zowel mannen als vrouwen het probleem inzien, dàn kan er iets veranderd worden, en dàn kan er meer respect en gelijkheid zijn binnen onze samenleving. Is het antwoord ja, dan verwijs ik je graag door naar de commissie van 2006 voor een opfrissing van onze vijf hoofdwaarden. Ook voor de Vlaamse mannen.