De Olympische spelen in Parijs waren een groot succes. Voor de bezoekers die 800 euro of meer over hadden voor een zitje, bleef het zicht bespaard op de daklozen en bedelaars. Die waren kort vóór het begin van de Spelen naar locaties ver weg van de Franse hoofdstad verplaatst. 12500 daklozen en migranten, maar ook sekswerkers en drugsverslaafden moesten aan het oog worden onttrokken. Ze werden in bussen gestopt en naar “tijdelijke opvangcentra” overgebracht. Wat daarna met hen moest gebeuren, wist niemand. De Spelen werden afgesloten met een daverend slotfeest. Daar werd enthousiast met de vlag gezwaaid van het land dat meer dan 300 Palestijnse atleten in Gaza heeft gedood. Van de naar schatting vierhonderd hebben slecht 8 Gazaanse atleten het tot Parijs gehaald.
Opgeruimd staat netjes. Ook elders in de wereld wordt de ellende aan het oog van het weldenkende en goed doorvoede Westen onttrokken, en dit met dodelijke gevolgen. Een jaar geleden sloot een kransje van Europese leiders een akkoord met de dictator van Tunesië. Ursula von der Leyen, Georgia Meloni en Mark Rutte beloofden Kais Saied 100 miljoen Euro om de grenzen beter te bewaken en de boten naar Italië tegen te houden. Een jaar later blijkt de Tunesië-deal een groot succes: in plaats van de meer dan 87000 Afrikaanse migranten die vorig jaar Italië bereikten, waren het er dit jaar minder dan 32000: een afname van 64%. Reden tot juichen voor de Europese leiders, maar veel minder voor de duizenden Afrikanen die armoede en oorlog ontvluchten voor een beter leven in Europa.
Migranten en vluchtelingen zitten nu in kampen buiten de Europese grenzen; zonder enig vooruitzicht, zonder voorzieningen, zonder levensmiddelen en vaak zonder water. Die plaatsen van ellende krijgen we zelden of nooit op het televisiejournaal te zien. Het zijn ontoegankelijke plekken, en het is verboden voor journalisten en hulpverleners om deze te betreden. Zo zijn ten Noorden van de havenstad Sfax tientallen van die kampen ontstaan, waar duizenden migranten een onzeker lot wacht. Een ploeg van de Nederlandse actualiteitenrubriek Nieuwsuur slaagde erin om een plaatselijke cameraman beelden te laten maken van wat zich in dergelijk kamp afspeelt. De hel op aarde is geen overdreven beschrijving.
Het grootste probleem in het kamp is de afwezigheid van drinkwater. De vluchtelingen proberen te overleven op water uit de irrigatiekanalen bedoeld voor de landbouw. Maar dat water is zilt en dus niet drinkbaar. De boeren verzetten zich tegen de migranten die olijfbomen omhakken om vuur te maken, en ook in Tunesische steden is protest ontstaan. Daarom laat de Tunesische overheid met de regelmaat van een klok de kampen met de grond gelijk maken. In minder dan geen tijd verrijzen er opnieuw tentjes en schuilplaatsen waarin de migranten zich proberen te beschermen tegen de zon en de elementen.
Het gaat in die verborgen kampen van kwaad tot erger. NGO’s proberen hulp te verlenen, maar dat wordt door het regime van Saied onmogelijk gemaakt. NGO-medewerkers en activisten worden gearresteerd. Twee maanden geleden werd een mensenrechtenadvocate, die kritiek had op het harde migratiebeleid, opgepakt en vastgezet. Verschillende advocaten zitten in de gevangenis. Maar de Tunesië-deal werkt: vorig jaar vertrokken tienduizenden West- Afrikanen vanuit dit gebied naar Lampedusa. Vandaag worden ze tegengehouden en de boten vernietigd. Als er vroeger tien boten naar Italië vertrokken – zegt een vluchteling – kwamen er zes of zeven aan. Misschien drie kwamen terug. Maar als er nu tien gaan, keren ze alle tien terug.
De meeste vluchtelingen in Tunesië hebben al hun hebben en houden verpand om de reis naar Europa te betalen. Terugkeren naar hun land van herkomst kunnen ze niet, omdat ze er niet de middelen toe hebben en niet terug willen naar de toestand die hen net heeft doen vluchten. Zij hebben kortom niets. Geen eten, niets. “Toen ik hier kwam, ging ik soms naar de stad om te bedelen bij de moslims”, zegt een van de bewoners. Maar bedelen is niet langer mogelijk, omdat alle West-Afrikanen uit de Tunesische steden verdreven zijn. Ze mogen niet werken, een kamer huren of met de bus reizen. Wie betrapt wordt op bedelen, wacht de gevangenis of erger: deportatie naar de grens met Algerije of Libië. Het afgelopen jaar zijn al tientallen gedumpte migranten in de woestijn gestorven door honger en uitdroging. Onlangs werd een nieuw massagraf ontdekt, de Europese Unie belooft een onderzoek. De Europese Commissie laat weten dat “de menselijke waardigheid van migranten een fundamenteel principe is voor de EU.”
Wat datzelfde “fundamenteel principe” in de praktijk betekent, zien we elke dag in Gaza. “Not a single full body was found.” Dat is wat hulpverleners op 10 augustus vaststelden na het zoveelste moordende bombardement op onschuldige burgers. Dit keer was het doelwit de Tabinschool annex moskee in Gaza-stad. Van de honderd doden was geen enkele herkenbaar. De lichaamsdelen werden in zakken van 70 kilo verzameld. Het was onmogelijk vast te stellen wat bij wie hoorde. Onderzoek van Al Jazeera toont aan dat met opzet het moment van het ochtendgebed was gekozen voor de aanval om zoveel mogelijk slachtoffers te maken. De bommen die de Palestijnen doodden, waren door de Verenigde Staten geleverd. De politieke dekking kwam van de EU.
In Gaza zijn nu meer dan 40.000 doden geteld. De meesten van hen zijn burgers, de helft vrouwen en kinderen. Maar deze rekenkunde is bedrieglijk: het cijfer zegt niets over de totale menselijke kost. Het Britse medisch-wetenschappelijk tijdschrift The Lancet berekende het totaal te verwachten doden op meer dan 186.000: de directe doden, de gewonden die later overlijden, de vele duizenden onder het puin, de doden als gevolg van ziekte en ondervoeding. Dat was een paar maanden geleden, intussen ging de slachting dagelijks onverminderd door. In de Verenigde Staten stelt Kamala Harris dat ze “zeer bezorgd is over de omvang van het menselijke leed in Gaza en de dood van teveel onschuldige burgers.” Tegelijk drukt de vrolijke presidentskandidate haar “onvoorwaardelijke steun” uit aan Israël, en weigert zij de niet aflatende stroom van dodelijke wapens voor het Apartheidsregime stop te zetten of aan voorwaarden te verbinden. In tegendeel: de regering Biden-Harris keurde in augustus een bijkomend pakket van 20 miljard dollar militair materiaal toe aan Israël in de vorm van onder andere F15 gevechtsvliegtuigen en tankmunitie. Harris bezegelde de deal door een handdruk met Netanyahu.
En de EU? Die kijkt weg of beperkt zich tot verbaal protest. Geen sanctiepaketten tegen Israël zoals tegen Rusland. Dodelijke hypocrisie.