Een aanrader: nog tot begin maart kun je in Tervuren de tentoonstelling Mensentuin, koloniale tentoonstellingen wereldwijd gaan zien. Eigenlijk zou we mensentuinen moeten zeggen. Want niet alleen bij ons, in veel landen werden er mensen tentoongesteld in een soort zoo. Honderden miljoenen bezoekers kregen er als attractie een mensbeeld voorgeschoteld dat tot op vandaag diepe sporen nalaat. Zo’n mensentuin vond bij ons voor het laatst plaats op de Heizel, tijdens de Expo ‘58.
Mensentuin toont beelden, affiches, boekomslagen en foto’s die indruk maken. Ze confronteren je met een koloniale of racistische geest die nog steeds sluimert of zelfs woekert…
Je kunt natuurlijk alleen gaan, maar deelname aan een professioneel begeleide rondleiding voegt enorm veel betekenis toe. Tijdens een bezoek van anderhalf uur hoor je beklijvende details die niet allemaal op de kleine bordjes bij de geëxposeerde objecten passen. Na de tentoonstelling is er ruimte om nog even na te praten.
Wat je kunt verwachten van ‘Mensentuin’
In 1897 vond de wereldtentoonstelling Brussel plaats. Leopold II voegde daar in Tervuren een koloniale afdeling aan toe. De koning toonde er Congo Vrijstaat, zijn privékolonie, als ‘beschavingsmissie’ via een fictief Congolees dorp, een mensentuin waar Congolezen de levende attractie waren. Zeven van hen stierven.
Ruim anderhalf miljoen bezoekers kregen zo een racistisch beeld van Congolezen voorgeschoteld. De tentoonstelling leidde tot de bouw van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika. Het huidige ‘AfricaMuseum’ wil je geschiedeniskennis vergroten en het debat over kolonialisme en racisme stimuleren.
De rondleiding gaat over vragen als Wat is een mensentuin? Wie werden er tentoongesteld? Is er een verband tussen mensentuinen, rassentheorieën en kolonisatie? Waarom toont het museum nog racistische beelden? En wat zijn de gevolgen van mensentuinen vandaag?De gids leidt je langs beelden en affiches, ook uit de 20e eeuw, en staat stil bij de Zuid-Afrikaanse Saartje Baartman, de Franse wetenschapper George Cuvier en de Congolese student Paul Panda Farnana. Dit, met bijzondere aandacht voor mensentuinen in Antwerpen, Tervuren en Brussel. Tot slot gaat de gids met de groep in gesprek over de kijk op de ‘andere’. Het artistiek project van kunstenaar Teddy Mazina en actuele voorbeelden van racistische uitspraken en gebeurtenissen zetten je aan tot nadenken. Kun je je eigen kijk veranderen?
