Stel je voor: anno april 2019 werd het videowerk ‘Consumer art’ (1973) van de Poolse kunstenares Natalia LL (Lach-Lachowicz) uit het Poolse nationale kunstmuseum weggehaald. In die video zien we de kunstenares op suggestieve wijze een banaan eten. Kan niet, aldus het nieuwe conservatieve beleid aldaar. Uit protest tegen deze censuur trokken honderden mensen in Warschau de straat op om… bananen te eten of er mee te poseren. Het #BananowyProtest tegen de repressieve cultuurminister Piotr Glinski, die reeds subsidies van een ‘controversieel’ kunstfestival afkneep en een theaterdirecteur om inhoudelijke redenen ontsloeg, ging via sociale media wereldwijd. Het maakt ons allemaal andermaal bewust hoe snel kunst en cultuur onder politieke druk kunnen komen te staan en ook hoe belangrijk artistiek activisme is.
We vinden wellicht allemaal dat kunstenaars vrij moeten kunnen werken, dat cultuurorganisaties diversiteit moeten kunnen garanderen en dat cultuur er moet zijn voor en door iedereen – we own it! Maar dan is het van belang te beseffen dat we dit niet op een plateautje aangeboden krijgen. Integendeel: het vereist waakzaamheid en een permanente sociale strijd. Kunst en cultuur staan vandaag bovendien vanuit verschillende hoeken onder druk. Denk aan de aanhoudende precariteit van de cultuurmakers, de toenemende vermarkting van het kunstenveld of de oprukkende conservatieve cultuurpolitiek. Dat laatste is helaas niet alleen in Polen of Hongarije het geval. Ook in ons land dreigde N-VA er vorig jaar al mee subsidies te korten (Globe Aroma, Victoria Deluxe, NTG & Milo Rau). Daarnaast is er de grote behoefte om in (en via) de kunstensector progressieve waarden meer voeten aan de grond te doen krijgen: dekoloniseren, de strijd tegen seksisme en racisme, de noodzaak aan meer gelijkheid, sociale mobiliteit en diversiteit.
De vragen die we op onze 4de debatavond in de reeks van We Own It centraal stellen: welk creatief protest hebben we vandaag nodig? Hoe gaan we dat doen? Wie zijn hiervoor onze bondgenoten? Ook de vakbonden hebben hierin vanzelfsprekend een belangrijke verantwoordelijkheid op te nemen. In het buitenland gebeurde dit al. Toen President Sarkozy en zijn cultuurminister Aurélie Filippetti in 2014 het nationalistische geschiedenisproject “Maison de l’histoire de France” wilden doordrukken, kwam het personeel van het Archives Nationales, ondersteund door het intersyndicale bondgenootschap CFDT-CFTC-CGC-CGT, alle cultuurvakbonden samen zeg maar, in het verzet. Met succes, het project werd afgevoerd.
In diezelfde periode kwamen er in Londen heel wat stakings- en protestacties op gang tegen de privatisering van The National Gallery evenals de toenemende privésponsoring van musea en tentoonstellingen, onder meer van oliefirma’s zoals Shell en BP. Ook de toename aan contracten met privébewakingsfirma’s die vanwege hun commerciële diensten inzake de migratiebeleid een alles behalve onbesproken imago hebben, werden op de korrel genomen door stakende suppoosten, zij aan zij met kritische kunstenaars. De maandenlange campagnes werden op touw gezet door de grootste vakbond van het overheidspersoneel, de “Public and Commercial Services Union (PCS)”. In Gent hadden we ook al onze experimenten, denk aan het protest tegen de mediagenieke tentoonstellingen van havenbaas Huts in het Caermersklooster of de acties tegen de overname van de Sint-Anna kerk door Delhaize. Wat kunnen we nog doen, los van bananen eten?
Moderator: Sara Vertongen
Gasten: Ilse Gekhiere (Engagement), Petra Van Brabandt (kunstdocent), Saddie Choua (kunstenares)