Wie al eens een gedicht leest, moet echt kennis maken met Ivo Van Strijtem. En wie nooit poëzie leest, moet dit zeker doen. Als dichter, vertaler en bloemlezer prijst hij de schoonheid en ook de maatschappelijke kracht van poëzie aan, op een zeer toegankelijke wijze, voor een breed publiek. Het Masereelfonds biedt twee van zijn boeken aan, tegen een voordelige ledenprijs. En op zondag 6 oktober staat er een poëzie-aperitief met hem op het programma.
Ivo Van Strijtem heeft er zijn levenswerk van gemaakt poëzie te ontsluiten voor een breed publiek. Hij stelde met Koen Stassijns de welbekende reeks ‘De beste van…’ samen, bloemlezingen uit het werk van de grootste namen van de wereldliteratuur. En vorig jaar verzamelde hij alles wat hij over poëzie te vertellen heeft in een 422 bladzijden grote knoert, onder de titel ‘Iedereen dichter’. Meteen valt de dubbele betekenis op, het watermerk van Ivo Van Strijtem. De lezer krijgt de keuze: dichter bij poëzie gebracht worden, of zelf ook dichter zijn. De auteur exploreert de twee mogelijkheden.
Braambos is een gehucht
in een uithoek van Lennik.
Via de Braambosweg ben je er in
een kleine tien minuten vanaf
de Kleemstraat. Knobbelig weiland
knotwilgen en paddenstoelen
ochtendnevel. Er woonde een man
die twee vrouwen had
en een tante die voor hem bad
bij borrel en kaarslicht. Men zegt
dat er ooit een arend werd gezien
of een havik. Een adelaar
zeiden ze daar. Ik zag er slechts
mussen en koolmeesjes. Maar
hoorde een nachtegaal op een
ochtend vol brandnetels.
Napalm in Vietnam. Hier een
regering van katholieken en
socialisten. Geen roeping. Altijd
wel vuur, geen uitslaande brand.
Pralines
Het is een overweldigende belevenis, eigenlijk te overweldigend om in één lange adem uit te lezen. Het boek hoort behandeld te worden als een ballotin pralines. De ene dag pluk je er een orangette uit, de andere dag een likeurpraline. Het uitgebreide personenregister doet daarbij veel beter dienst dan de inhoudstafel. De éne dag val je op Anna Achmatova omdat het register bij haar begint, en ooit kom je terecht bij Stefan Zweig, want, jawel, die sluit de alfabetische lijst af. Poëzie is schoonheid, zo luidt de mantra van Ivo Van Strijtem, schoonheid in al zijn vormen en betekenissen: liefde, vriendschap, het landschap, de vrouw, of beter, alle vrouwen, maar ook, sociale en politieke rechten, en vrijheid. Met dat idee als uitgangspunt voert hij ons mee naar gedichten en dichters uit ons taalgebied en uit de hele wereldliteratuur. Met datzelfde idee sluit hij het laatste hoofdstuk af van zijn nieuwe dichtbundel ‘Een kamer met een tafel en schrijfgerei’.
Rode sjaal
Voor linkse luiden zou Ivo Van Strijtem al langer bekend moeten zijn vanwege zijn Rode Sjaal, het gedicht uit de gelijknamige bundel dat lucht geeft aan zijn politieke opvattingen. Het is een sterk gedicht omdat het geen pamflet is. Ivo Van Strijtem zet geen politieke leuzen op rijm. Hij koopt een rode sjaal, neemt de volgende straat links, dan nog eens links, en hij belandt op een heerlijke binnenplaats waar hij voor altijd wil blijven. Met heldere en verrassend frisse beelden beroert hij de geesten op heel indringende wijze. In zijn nieuwe dichtbundel, ‘Een kamer met een tafel en schrijfgerei’ is dat niet anders. Engagement zonder uitroeptekens, met de lach die de schrijver zo eigen is. ‘De dichter van de lach’, zo noemt auteur en opiniemaker Geert Van Istendael hem trouwens. Dat levert zo bijvoorbeeld de volgende pittige bedenking op: De dingen van waarde zijn niet op twee handen te tellen. In België alleen al schieten mij meteen Het Lam Gods en de Sociale Zekerheid te binnen. Let ook op de hoofdletters.
Vrijheid
Evenzogoed als de nieuwe dichtbundel weer doorregen is met humor, vaak gekleed of verkleed in milde ironie, evenzogoed is vrijheid er een prominent motief. Niet voor niets fl adderen en kwetteren er tal van vogels in de gedichten, merels, lijsters, een vink die zo mooi zingt dat alle andere vinken hem blijmoedig de nachtegaal noemen. En niet één jaloerse vink! Een jaloerse nachtegaal evenmin, klinkt het geinig besluit. Ach, waren alle mensen ook maar zo, denk je aan het eind van het gedicht. De vrijheid die Ivo Van Strijtem zijn lezers gunt zit ook vaak in schijnbare tegenstellingen. Het volgende vers blinkt daarin uit: In het midden van de maan zat een haas in het zonlicht gevangen zo open was alles nog meer dan bij dag Aan de lezer om zijn fantasie de vrije loop te laten, en dat wordt nog versterkt door leestekens weg te laten waar een nuchtere geest er verwacht. In deze bundel krijgt de melodie van de taal de grootste zorg, met een ritme als een zachte hartenklop, met een klankrijk rijm waar het zonder enige dwang kan. En altijd worden de vertellingen gesopt in een kommetje schalkse humor. Ivo Van Strijtem heeft een eitje te pellen met Kerk en geloof. ‘God, daar begin ik niet aan’ schrijft hij, maar het weerhoudt er hem niet van de Bijbelse beeldspraak naarstig uit te spitten. Het gedicht Braambos dat je op deze bladzijde kunt lezen speelt zo met het verhaal van de brandende braamstruik die symbool staat voor bevrijding De dichter vertelt dat sommigen in het Lennikse gehucht Braambos ooit adelaars meenden gezien te hebben. Als je weet hebt van het donkere collaboratie verleden in deze buurt begrijp je wat dat beest daar kwam doen. Gelukkig zag de dichter er alleen mussen en koolmeesjes. Hoewel, helemaal gerust was hij er niet in. Want al zong er een nachtegaal, alles bleef bij het oude. Er zat wel vuur in het braambos, maar een bevrijdende uitslaande brand kwam er niet. Wat jammer.
Kleuren
Er is ook veel te zeggen over de kleuren in deze dichtbundel. In deel één vind je vooral wit, koud blauw en paars. Ivo Van Strijtem laat zijn blijheid niet los, maar enige tijd geleden stond Magere Hein bij hem aan de deur, en dan kijk je jezelf wel eens heel diep in de ogen. Hoe kom je hier uit? Met een guitige knipoog naar het alom bekende gedicht over de tuinman die tevergeefs naar Ispahaan vlucht? Of met het al even bekende, naar de strot grijpende vers ‘Oh! Als ik dood zal, dood zal zijn’? Ivo Van Strijtem verkent de twee pistes, het resultaat zijn vertederende verzen over leven en dood. Maar verder in ‘Een kamer met tafel en schrijfgerei’ overheerst groen, de kleur van de hoop, van de rust, van het zomerzoete leven, en ook, van het weelderige Pajottenland. Zoek je een tip voor een uitstap? Koop deze dichtbundel en lees hem onder de lindebomen rond het Bruegelkerkje in Sint- Anna-Pede. Hou de vier gedichten over Anna, de grootmoeder van God, voor het barokke kapelletje in Doornikse hardsteen, honderd stappen verder. En steek daarna nog dieper door in dit gulle landschap. Daar zie je de gedichten van Ivo Van Strijtem, in levende lijve.
Poëzie-aperitief met Ivo Van Strijtem De dichter wordt geïnterviewd door Frank Jacobs. Hij leest ook verzen voor op zondag 6 oktober om 11 uur in De Beleefhoek Jan De Trochstraat 19a, 1703 Dilbeek (Schepdaal) (Ninoofsesteenweg kruispunt Spanuit, aan brouwerij Eylenbosch) Boekenvoordeel ‘Iedereen Dichter’ van Ivo Van Strijtem. 422 blz. Uitgegeven bij Lannoo. Leden van het Masereelfonds kunnen het boek kopen met een reductie van 20%: 24 euro ipv 29,99. ‘Een kamer met een tafel en schrijfgerei’ van Ivo Van Strijtem. 79 blz. Uitgegeven bij Atlas Contact. Leden van het Masereelfonds kunnen de dichtbundel kopen met een reductie van 25%: 15,5 euro ipv 21,99. Bestellen doe je per mail: info@ masereelfonds.be of telefonisch: 09/225.38.53.
Frank Jacobs is nationaal bestuurslid en bestuurslid Masereelfonds Dilbeek