Hart boven Hard en Tam Tam: Middenveld en burgers samen 1 voor Artikel 23

We moeten praten. Voor één keer niet over de waan en het getwitter van de dag, maar over de bedding van onze samenleving ónder die stroom van nieuws. Stilzwijgend wordt die bedding meter bij meter verlegd. Tot we op een dag dreigen uit te monden in een zee van gesmolten ijskappen, waarop een blije minderheid vrij kan surfen, terwijl de rest kopje onder gaat?

Velen van ons hebben kinderen. Zij maken de komende vijftig jaar heel concreet. Hoe kunnen zij een zinvol en menswaardig leven leiden? Hoe starten zij hun leven, met wat in hun rugzak? En welk soort steden willen we voor hen achterlaten, op welke planeet?

De antwoorden zijn geen toekomstmuziek. Het zijn cruciale keuzes die we vandaag moeten maken: over de ecologische kost van onze energie, de prijs van onze zorg, de verhouding tussen werk en rust. Laten we dat allemaal over aan de meest concurrentiële onderneming of zorgen we voor een gedeelde basis als samenleving? Gunnen we andere kinderen ook wat we dromen voor die van ons?

Op al deze vragen bestaat het antwoord in feite al. Het staat in onze grondwet, in Artikel 23: ‘Ieder heeft recht een menswaardig leven te leiden.’ Er staat niet in dat onze economie kost wat kost moet groeien. Er staat niet in: ‘je afkomst bepaalt je kansen’. Wel staat er zwart op wit: ‘Iedereen heeft recht op arbeid, op sociale zekerheid, op bescherming van de gezondheid, op een behoorlijke huisvesting, op een gezond leefmilieu, op culturele en maatschappelijke ontplooiing, op gezinsbijslag.’

Vanuit het Vlaamse én franstalige middenveld voelen wij vandaag de nood om iedereen aan dit grondwetsartikel te herinneren. Samen delen wij immers het gevoel dat we afglijden naar een samenleving waarin deze rechten meer een luxe worden dan een vanzelfsprekendheid.

In de dagelijkse stroom lijken het slechts nieuwtjes: meer stikstof in onze longen, meer burn-outs op het werk, minder verdienende flexi-jobs, hele gezinnen in beschimmelde woningen, verhoogde pensioenleeftijd voor een kleiner pensioen, rechtszaken tegen wie hulp biedt aan mensen op de vlucht, besparingen op openbaar vervoer, opgesloten asielkinderen, lange wachtrijen voor een sociale woning, stijgende kinderarmoede in onze steden, te dure rusthuizen, discriminatie op de arbeidsmarkt… Het glijdt voorbij in het nieuws, maar voor veel mensen doet het de grond onder de voeten wegbrokkelen.

Natuurlijk kan niemand de twaalf werken van Herakles in één keer fiksen. Ook onze regering is het kind van bredere mondiale tendensen. Maar we mogen van onze politieke vertegenwoordigers toch wel verwachten dat ze Artikel 23 niet nog verder ondergraven? De regering-Michel zou de uitkeringen optrekken tot de armoedegrens, maar de tijd tikt weg om die belofte alsnog waar te maken. Ze zou de koopkracht aanzwengelen, maar trok voor vele gezinnen eerder de vaste rekeningen op. En zo wordt alles en iedereen die vandaag niet ‘nuttig’ zou zijn, steeds meer verdacht.

Dus daarover moeten we praten. Hoe leggen we aan onze kinderen uit dat de waarden die we koesteren in ons gezin, van gelijkheid tot onvoorwaardelijke zorg, steeds minder terugkomen in de samenleving zelf?

Wij zijn tot zoveel meer in staat. Elke dag werken zoveel mensen en verenigingen aan meer duurzaamheid, meer gelijkheid, meer menswaardigheid, minder racisme en discriminatie. Weinigen van hen kennen Artikel 23, maar ze handelen ernaar als van nature. Omdat we met stijgende dividenden niets zijn als ook het water stijgt, als het verkeer vastloopt, als de muren rond Europa er een gevangenis van maken, als in het land van ‘eendracht maakt macht’ het volk diep verdeeld geraakt.

De debatten in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen hebben het aangetoond: mensen willen in de eerste plaats gezonde lucht, een betaalbare woning, meer zekerheid, gelijke kansen, genoeg ruimte om zich vrij te verplaatsen en te ontplooien… Zijn dat overdreven wensen omdat de beurs vaak anders redeneert?

Wij moeten het terug hebben over de kern van de zaak: wat wij noodzakelijk achten als mens, los van inkomen of achtergrond. In essentie gaat onze toekomst over grondrechten: de menselijke basisgarantie die we elkeen willen bieden, als kroon op het werk van onze lange ontwikkelingsgeschiedenis.

Daarvoor staan wij vandaag op. Wij willen het niet langer aankijken van aan de oever. Over de stroom van nieuws, als bewakers van de menselijke bedding van onze samenleving, slaan wij een brug over sectoren en taalgrens heen. Met de tweetalige campagne ‘Tam Tam – Hart boven Hard’ komen wij samen op voor Artikel 23.

En dat doen we met een voorstel: om elke politieke beslissing, van onze Belgische regering tot onze kersverse gemeenteraden, voortaan officieel te toetsen aan Artikel 23. Respect voor onze menselijke waardigheid moet de bedding blijven waarop onze samenleving blijft varen.

Wij, ondertekenaars van deze oproep, houden het niet bij praten alleen. De komende maanden zullen wij 23 concrete voorstellen uitwerken en voorleggen aan vele duizenden mensen: hoe willen wij dat onze volgende regering Artikel 23 invult voor de 21e eeuw? Voor ons wordt dat de inzet van de verkiezingen in mei: de basisvoorwaarden garanderen voor een open, duurzame en rechtvaardige samenleving voor iedereen. Onze kinderen verplichten ons daartoe. Omdat er wel degelijk alternatieven zijn.